Choroby powodowane przez organizmy grzybopodobne z królestwa Chromista, gromady Oomycota, rzędu Saprolegniales, rodziny Saprolegniaceae
Słownik niezrozumiałych pojęć tutaj
Wprowadzenie
Przedstawiciele królestwa Chromista są organizmami jednokomórkowymi lub tworzącymi strzępki z ścianą komórkową zawierającą celulozę. Ściana ta nie posiada chityny. Organizmy tego królestwa formują zarówno zarodniki pływkowe (zoospory), jak i zarodniki konidialne.
Przedstawiciele gromady Oomycota, rodziny Saprolegniaceae tworzą plechy złożone z przeważnie eukarpicznych, komórczakowych, stosunkowo grubych strzępek. Na strzępkach tych powstają zarodnie pływkowe oddzielone od strzępek poprzeczną ścianą. Zarodnie te zawierają mono- lub diplanetyczne, gruszkowate zarodniki pływkowe. Po pewnym czasie zarodniki te obłaniają się i przez to przekształcają w cystospory, tj. grubościenne zarodniki przetrwalnikowe nie posiadające zdolności kiełkowania. Po okresie spoczynku protoplast cystospory przenika do utworzonego wcześniej wyrostka i rozwija się w dwuwiciowy zarodnik pływkowy. Wkrótce taki zarodnik ponownie obłania się. Po okresie spoczynku cystospora kiełkuje, tworząc strzępki nowej plechy.
Proces płciowy u Saprolegniaceae ma charakter gametangiogamii, typu oogamii. Komórki jajowe (oosfery) lęgni, oddzielonej od strzępki przegrodą, przez mostek kopulacyjny zostają zapłodnione jądrami męskimi pochodzącymi z plemni. Skutkiem zapłodnienia jest zygota, która po obłonieniu się pojedynczą, gładką ścianą staje się diploidalną oosporą. Kiełkujące oospory tworzą strzępki lub zarodnię pływkową.
Rozmnażanie bezpłciowe przedstawicieli Saprolegniaceae odbywa się głównie za pomocą dwuwiciowych zarodników pływkowych.
Siedliskiem patogenicznych organizmów grzybopodobnych z rodziny Saprolegniaceae jest gleba lub woda. Ponieważ tworzą one zarodniki pływkowe (zoospory), rozwojowi i rozprzestrzenianiu tych organizmów grzybopodobnych sprzyjają stanowiska wilgotne, np. mokra gleba, liście pokryte kroplami rosy lub deszczu. Na duże odległości patogeny tej rodziny są rozprzestrzeniane wraz z rozprowadzanymi, porażonymi roślinami lub z cząstkami gleby.
|
 |
Cykl rozwojowy przedstawiciela rodziny Saprolegniaceae: strzępka (a), zarodnie pływkowe (b), dwuwiciowy zarodnik pływkowy (c), cysta (d), wytworzenie wtórnego zarodnika pływkowego z cysty (e), wtórny dwuwiciowy zarodnik pływkowy (f), cysta wtórna (g), kiełkowanie cysty (h), gametangia (i), gametangia po mejozie (j), różnicowanie się komórek jajowych (k), plazmogamia (l), kariogamia (ł), diploidalna oospora (m), kiełkująca oospora po opuszczeniu oogonium (n). |
Organizmy te zimują w postaci oospor w glebie lub korzeniach albo w formie kulistych albo wydłużonych grzybni w roślinach gospodarzach.
 |
Najbardziej znanym patogenem z rodziny Saprolegniaceae jest:
|
 |
Młode rośliny Beta vulgaris zainfekowane przez Aphanomyces cochlioides z zwężoną podstawą rośliny |
Ochrona roślin przed Aphanomyces cochlioides obejmuje m. in. (1) wysiewanie nasion lub wysadzanie sadzonek w glebę ogrzaną i przewietrzoną, (2) unikanie stosowania nadmiernych dawek nawozów azotanowych, (3) zmianowanie roślin, (4) stosowanie kompostów z kory drzew zamiast torfu w uprawach szklarniowych i inspektowych, (5) dezynfekowanie termiczne lub chemiczne gleby i urządzeń szklarniowych oraz inspektowych, (6) zaprawianie nasion lub wzbogacanie gleby antagonistycznymi organizmami rodzajów Penicillium, Streptomyces i Trichoderma, (7) chemiczne zaprawianie nasion, (8) podlewanie lub opryskiwanie roślin fungicydami zawierającymi w szczególności chloranil, diazoben, ferbam, kaptan, metalaksyl, związki miedzi i tiuram.
Cel ćwiczenia
1. |
Poznanie objawów chorobowych zgorzeli siewek buraka spowodowanej przez Aphanomyces cochlioides. |
Materiał
Atlasy chorób roślin okopowych. Materiał zielnikowy z objawami zgorzeli siewek buraków.
Ćwiczenie
1. |
Wykorzystując atlas chorób roślin okopowych i materiał zielnikowy narysuj i opisz objawy zgorzeli siewek buraków. Oglądając miejsce porażenia pod mikroskopem stereoskopowym uzupełnij sporządzoną diagnozę nowo zebranymi danymi. |
Pytania
1. |
Dlaczego termiczna dezynfekcja gleby nie zawsze skutecznie eliminuje prawdopodobieństwo wystąpienia zgorzeli siewek roślin? |
2. |
Dlaczego zmianowanie roślin jest mało skuteczną metodą ich ochrony przed przyczynami zgorzeli siewek? |